Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αρχοντικά της Καστοριάς, το αρχοντικό Τσιατσαπά εντυπωσιάζει με το μέγεθος και την αρχιτεκτονική του. Κτίσθηκε το 1752, σύμφωνα με λιθανάγλυφη επιγραφή στη δυτική γωνία της νότιας όψης του. Είναι τριώροφο κτήριο με μεσοπάτωμα, μικτή κατασκευή από αργολιθοδομή και τσατμά. Η εσωτερική οργάνωση του κτηρίου είναι τυπική της εποχής, με βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο, τα χειμωνιάτικα δωμάτια στον 1ο όροφο και τα καλοκαιρινά στο 2ο, τον επίσημο όροφο του σπιτιού. Με το δοξάτο και τους καλούς οντάδες, διακοσμημένους με εντυπωσιακές τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτες κατασκευές, ο 2ος όροφος ολόφωτος από τα πολλά παράθυρα και τους φεγγίτες, φιλοξενούσε γιορτές και όλες τις επίσημες εκδηλώσεις της οικογένειας. Διατηρείται μέχρι σήμερα ο παρθενώνας, ένας μικρό υπερυψωμένο δωμάτιο με καφασωτό παράθυρο που έβλεπε προς το δοξάτο, από όπου παρακολουθούσαν οι κοπέλες τα τεκταινόμενα.

Στη μακρά ιστορία του, το κτήριο χωρίστηκε σε 2 ιδιοκτησίες και δέχθηκε πολλές επεμβάσεις και αλλαγές. Η εγκατάλειψη, πρώτα του τελευταίου ορόφου και στη συνέχεια του ανατολικού τμήματος, οδήγησαν στη ραγδαία επιδείνωση της κατάστασής του και ιδιαίτερα της στέγης, των ξυλοκατασκευών της βόρειας όψης και των τμημάτων εκείνων των λιθοδομών που δέχθηκαν τροποποιήσεις. Παρόλα αυτά, και παρά τις εκτεταμένες βλάβες των παραπάνω τμημάτων του κτηρίου, εντυπωσιακή ήταν η ποιότητα των λιθοδομών της νότιας, ανατολικής και δυτικής όψης, καθώς και των εσωτερικών ξυλοκατασκευών.

Η εξέλιξη της μορφής του κτηρίου με τη συστηματική παρατήρηση και καταγραφή κάθε ίχνους – υλικής μαρτυρίας της οικοδομικής ιστορίας του και με εκτενή έρευνα αρχείου ήταν το πρώτο στάδιο προκειμένου να αποφασισθεί σε ποια μορφή θα παραδοθεί με την ολοκλήρωση των εργασιών. Εξαιρετικά δύσκολη απόφαση σε μνημεία με εκτεταμένες αλλαγές: ιστορική αξία από τη μια, ενότητα της μορφής από την άλλη.

Με κριτήριο την ιστορική αξία και την ποιότητα των μεταγενέστερων επεμβάσεων, καθώς και τα στοιχεία για την αξιόπιστη αναπαράσταση προγενέστερων μορφών του κτηρίου, επιλέχθηκε να δοθεί έμφαση στην ιστορική εξέλιξή του, απομακρύνοντας μόνο όσες μεταγενέστερες προσθήκες ήταν κακότεχνες και χαμηλής ποιότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η βόρεια όψη αποκαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό με την ανακατασκευή των 2 κατεστραμμένων σαχνισί και των ηλιακών, την καθαίρεση μεταγενέστερου κλιμακοστασίου από οπλισμένο σκυρόδεμα και την αποκάλυψη / αποκατάσταση ανοιγμάτων που είχαν φραχθεί. Στις υπόλοιπες όψεις, οι οποίες διατηρούνταν σε καλύτερη κατάσταση, οι επεμβάσεις ήταν περιορισμένες.

Στις εργασίες στερέωσης του κελύφους, ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε ώστε να διατηρηθούν στο μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό τους η αυθεντική κατασκευή και τα υλικά δόμησης. Στο πλαίσιο αυτό ανακατασκευάσθηκε μόνο η στέγη, η οποία ήταν σε πλήρη αποσάθρωση, ενώ διατηρήθηκαν όλα τα πατόξυλα, τα οποία συμπληρώθηκαν με νέα ξυλεία προκειμένου να σχηματισθούν οι πρόβολοι των σαχνισί και των ηλιακών.

Αποκαταστάθηκαν οι τοιχοποιίες (λιθοδομές και ξυλόπηκτες) με αρμολογήματα, μικρής κλίμακας ανακτήσεις και αντικατάσταση των σαθρών στοιχείων του ξύλινου σκελετού των τσατμάδων, τοποθετήθηκαν νέα κουφώματα, έγιναν επιχρίσματα και βαφές εσωτερικά και εξωτερικά, επισκευάσθηκαν ή συμπληρώθηκαν κλιμακοστάσια και πατώματα. Οι τοιχογραφίες αποτοιχίσθηκαν σε μεγάλο ποσοστό για τις ανάγκες της στερέωσης, συντηρήθηκαν και επανατοποθετήθηκαν και οι οροφές συντηρήθηκαν εν μέρει και συμπληρώθηκαν.