Πώς αντιμετωπίζεται ένα μνημείο, «επικινδύνως ετοιμόρροπο», το οποίο επιπλέον πρόκειται να κατακλισθεί από τα νερά του ταμιευτήρα του Υ/Η έργου του Ιλαρίωνα; Η πρόκληση και τα διλλήματα:

Το μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι μικρών διαστάσεων. Χαρακτηριστικό είναι το διώροφο καθολικό του που ανάγεται στο 14ο αιώνα, τοιχογραφημένο εσωτερικά και στη δυτική του όψη. Από τα υπόλοιπα προσκτίσματά του σώζονταν μόνο εκείνα της νότιας πλευράς, σε επαφή με τη δυτική όψη του καθολικού και αυτά ερειπωμένα. Λαμβάνοντας υπόψη την κρίσιμη και επικίνδυνη κατάσταση του συνόλου, η οποία επιδεινώθηκε από το σεισμό του 1995 και στην προοπτική της κατάκλισης του συνόλου από τα νερά του ταμιευτήρα, οι επιλογές ήταν δύο:
• Να αποτοιχισθούν οι τοιχογραφίες του καθολικού και το σύνολο να κατακλισθεί από τα νερά
• Να γίνει ένας αγώνας για τη διάσωση του καθολικού με την αποκατάσταση και μεταφορά του σε παρακείμενο λόφο και την προσωρινή στερέωση των προσκτισμάτων της μονής ώστε να είναι ασφαλής και επισκέψιμος ο χώρος, έστω και για λίγα χρόνια.

Επιλέχθηκε η δεύτερη οδός, η οποία παρουσιάζεται μαζί με τη μεθοδολογία προσέγγισης.

Η μονή ήταν σε εξαιρετικά κακή κατάσταση, στα όρια της κατάρρευσης, ήδη πριν από το σεισμό του 1995. Η ολική κατάρρευση του μνημείου, λόγω του σεισμού, αποφεύχθηκε λόγω των συμπληρωματικών σωστικών μέτρων, που είχαν ληφθεί, μόλις το Νοέμβριο του 1994.

Αμέσως μετά το σεισμό λήφθηκαν συμπληρωματικά σωστικά μέτρα, δηλαδή κατασκευή στεγάστρου, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αναστήλωσης του ΥΠΠΟ, περιδέσεις, αντιστηρίξεις, υποστυλώσεις και εκτεταμένοι καθαρισμοί από το πεσμένο οικοδομικό υλικό, και δρομολογήθηκε η διαδικασία για την εκτέλεση των εργασιών στερέωσης.

Η στερέωση του καθολικού έγινε στην προοπτική της μελλοντικής μεταφοράς του σε νέα παρακείμενη θέση. Αρμολογήματα, τοπικές ανακτήσεις τοιχοποιιών και ανάκτηση της πεσμένης κόγχης του ιερού, αντικαταστάσεις ξυλοδεσιών, ενέματα, ενισχύσεις με περισφύξεις από ανοξείδωτους χάλυβες και προσθήκη μεταλλικών ελκυστήρων, κάτω από τους υφιστάμενους ξύλινους περιγράφουν συνοπτικά τις στερεωτικές εργασίες στο καθολικό, συμπεριλαμβανομένης της προληπτικής συντήρησης τοιχογραφιών.

Η προσωρινή στερέωση των προσκτισμάτων της μονής έγινε με εκτεταμένα αρμολογήματα και ανακτήσεις, όπου ήταν απαραίτητες για λόγους ευστάθειας, επισκευή – μερική ανακατασκευή των υφιστάμενων στεγών και εκτεταμένους καθαρισμούς στον περιβάλλοντα χώρο.

Παράλληλα, ολοκληρώθηκε ερευνητικό πρόγραμμα από το ΑΠΘ, με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθ. κ. Γ. Πενέλη για τη μεταφορά του καθολικού. Σημειώνεται ότι 10 χρόνια μετά, το 2011, ολοκληρώθηκε με επιτυχία η μεταφορά του.