ΜΝΗΜΕΙΑ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΙΚΙΩΝ
ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μελετητής:
Κλεοπάτρα Θεολογίδου

Συνεργάτες Αρχιτέκτονες:
Δήμητρα Καμβύση, Αγγελική Παπαδοπούλου, Χρήστος Κακαλής

Επιμέλεια παρουσίασης:
Δήμητρα Καμβύση

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
  • Κ. Θεολογίδου, 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αναστηλώσεων, Εταιρία Έρευνας και Προώθησης της Επιστημονικής Αναστήλωσης Μνημείων (ΕΤΕΠΑΜ), Αθήνα, 21-24 Μαΐου 2009, με θέμα «Τρεις κατοικίες στα τείχη της Βέροιας: Από την τεκμηρίωση στην αποκατάσταση»
    Download |
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Οι κατοικίες βρίσκονται στη νότια οχύρωση της Βέροιας, σε ένα από τα ελάχιστα τμήματά της που σώζονται σε αρκετό μήκος και ύψος. Η πρώτη κατοικία είναι κτισμένη πάνω σε πύργο, η δεύτερη, πάνω και πίσω από το διάμεσο τείχος, ενώ η τρίτη κατοικία και η οικοπεδική έκταση του συνόλου αναπτύσσονται βόρεια του τείχους, εντός της οχυρωμένης πόλης. Το συγκρότημα αποτελεί ιδιοκτησία του Υπουργείου Πολιτισμού και απαλλοτριώθηκε προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του Βυζαντινού Μουσείου, με την αυλή του οποίου βρίσκεται σε άμεση επαφή.

Για το συγκρότημα εκπονήθηκε μελέτη με στόχο αφενός τη στερέωση – δομική αποκατάστασή του και αφετέρου τη μετατροπή του σε χώρους γραφείων, βιβλιοθήκης και μικρού αναψυκτηρίου. Στη μελέτη, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον εντοπισμό των αξιών του συνόλου μέσα από την αρχιτεκτονική ανάλυση και τεκμηρίωση των κτηρίων και του περιβάλλοντα χώρου τους, αξίες, οι οποίες καθόρισαν και τις συνθετικές επιλογές. Θέματα, όπως συμπλήρωση κενών – κατεστραμμένων τμημάτων κτηρίων και η ενοποίησή τους, ώστε να εξασφαλίζεται η εσωτερική κυκλοφορία, η επικοινωνία του συγκροτήματος με το κεντρικό ήδη σε λειτουργία κτήριο του μουσείου, η αρχιτεκτονική νέων κατασκευών που θα πρέπει να προστεθούν στο οικόπεδο για να καλυφθούν οι λειτουργικές ανάγκες του μουσείου, αποτέλεσαν κεντρικά ζητήματα της μελέτης.

Παρατίθενται παρακάτω στοιχεία από την ανάλυση της μελέτης, κομβικά στις συνθετικές επιλογές και στις προτάσεις στερέωσης των κτηρίων.

Τα κτήρια του συγκροτήματος, μαζί με τα παρακείμενα κτήρια επί του τείχους της πόλης, το ίδιο το τείχος και το αναστηλωμένο κτήριο του βυζαντινού μουσείου συνιστούν ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον σύνολο, και ιστορικά και αισθητικά. Από ιστορικής πλευράς, στο σύνολο αυτό προβάλλεται η ιστορική συνέχεια, μέσα από την πλούσια οικοδομική στρωματογραφία, που ξεκινά από τους ελληνιστικούς χρόνους και φθάνει μέχρι τις μέρες μας, η πολυπολιτισμικότητα και η διαθρησκευτικότητα που χαρακτήριζε την περιοχή αυτή της πόλης (χριστιανοί, μουσουλμάνοι), όψεις από την καθημερινή ζωή και τις δραστηριότητες, (όπως άμυνα, θρησκεία, διοίκηση, μεταποίηση, κατοίκηση). Αισθητικά, το συγκρότημα, ως σύνολο, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό από την αυλή του μουσείου, ενώ εντοπίζουμε διαβαθμίσεις στα επιμέρους στοιχεία. Ως προς τους πολίτες, αποτελεί σημείο αναφοράς, καταγεγραμμένο στη συνείδηση ως ένα σύνολο γοητευτικό και επιβλητικό, το οποίο έχει εμπνεύσει ζωγράφους και φωτογράφους της περιοχής, αλλά και μαθητές σχολείων, οι οποίοι πολύ συχνά το επιλέγουν ως θέμα σε εργασίες τους.

Κατασκευαστικά, αποτελούν τυπικές κατασκευές της εποχής τους, χωρίς ιδιαιτερότητες και σε πολύ κακή κατάσταση αρκετές ξυλοκατασκευές. Ομοίως, η εσωτερική οργάνωση των κτηρίων είναι τυπική και χωρίς ιδιαίτερο διάκοσμο, με εξαίρεση το μοναδικό δωμάτιο στο ΝΑ κτήριο. Ιδιαίτερα ζητήματα εγείρονται ως προς την ακεραιότητα της βόρειας όψη του ΝΔ κτηρίου και ως προς την ακεραιότητα του ΝΑ κτηρίου συνολικά. Τέλος, πρόβλημα αποτελούν η εξαιρετικά υποβαθμισμένη βόρεια όψη και η αυλή του συγκροτήματος. Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε, εξαιρουμένου του πύργου, ότι πιο σημαντικά στοιχεία αποτελούν η εικόνα – όψεις και η ιστορία των κτηρίων, παρά η κατασκευή και η διαρρύθμισή τους. Θα μπορούσαμε επομένως να διατηρήσουμε μόνο τις όψεις; Η Βέροια διασώζει σήμερα παραδοσιακούς θύλακες και διάσπαρτα κτήρια της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, τα οποία σταδιακά χάνονται ή αλλοιώνονται. Με την έννοια αυτή, σε λίγα χρόνια, κινδυνεύει το τυπικό να γίνει σπάνιο, το σύνηθες να γίνει ιδιαίτερο. Επιπλέον, στα δύο παλαιότερα κτήρια, το ΝΔ και το ΝΑ είναι εμφανής η μετάβαση της αρχιτεκτονικής στη Βέροια από παραδοσιακά σε πιο λόγια πρότυπα και αυτό δεν αφορά μόνο τις όψεις. Στο πλαίσιο αυτό, η διατήρηση και προβολή της κατασκευής και της εσωτερικής διαρρύθμισης των δύο αυτών κτηρίων αποκτά ιδιαίτερη σημασία.