Πώς μπορεί να προστατευτεί ένα μνημείο, ερείπιο σήμερα, με τοιχογραφίες και σημαντικά ανασκαφικά ευρήματα; Με εκτεταμένες ανακατασκευές στην ίδια μορφή και υλικά, τη στιγμή μάλιστα που μπορεί να τεκμηριωθεί με ασφάλεια η ολοκληρωμένη μορφή του; Με ανακατασκευές που παραπέμπουν στην ολοκληρωμένη μορφή του, διακριτές από την αυθεντική κατασκευή; Ή με την κατασκευή στεγάστρου; Ζητήματα δύσκολα, που εκκρεμούν μέχρι σήμερα για τη βασιλική των Κατηχουμένων. Οι εργασίες που έγιναν στο μνημείο είχαν ως στόχο να άρουν το ρυθμό φθοράς και παράλληλα, να βοηθήσουν, με τις επιτόπιες έρευνες, στην ολοκλήρωση της εικόνας του, πριν από την ερείπωσή του, ως προϋπόθεση για το σχεδιασμό και την επιλογή του τρόπου στέγασής του.

Βαδίζοντας μέσα στο κάστρο των Σερβίων και προσπερνώντας το ναό των Αγ. Θεοδώρων, προβάλλουν μεγαλόπρεπα τα ερείπια της βασιλικής των Κατηχουμένων, ή Αγ. Δημητρίου, του καθεδρικού ναού της πόλης μέχρι τον 17ο αι. Η ανέγερσή της τοποθετείται στον 11ο αιώνα. Αν και ερείπιο σήμερα, τα σωζόμενα τμήματά της επιτρέπουν να έχουμε μια αρκετά σαφή εικόνα της μορφής και της οικοδομικής ιστορίας της.

Ήταν τρίκλιτη, διαστάσεων 23Χ14μ, με νάρθηκα, τοποθετημένη πάνω σε ένα τεχνητό πλάτωμα που σχηματιζόταν από το βραχώδες έδαφος και λίθινα αναλήμματα. Πολλά τμήματα της ανωδομής της σώζονται σε μεγάλο ύψος, ενώ εντυπωσιακή είναι η κόγχη του ιερού, η οποία κείται μέχρι σήμερα, στη θέση όπου κατέπεσε περί τα μέσα της δεκαετίας του 1920. Τοιχογραφίες, πλυμένες από τη βροχή και ξεθωριασμένες από τον ήλιο υπάρχουν ακόμα στις τοιχοποιίες της, μάρτυρες του παλιού μεγαλείου της.

Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες ήταν η αιτία και για τα προβλήματα που παρουσίαζε ό,τι απέμεινε από την ανωδομή της, όπως καταστροφές, ρωγμές, αποσάθρωση του δομικού κονιάματος και αποσάθρωση ξυλοδεσιών. Στη φάση αυτή των εργασιών που ολοκληρώθηκαν έγιναν:

1. Εκτεταμένες ανασκαφικές εργασίες σε όλο το εσωτερικό του ναού, στην πεσμένη κόγχη του ιερού και νότια αυτού, στον περιβάλλοντα χώρου. Οι εργασίες αυτές αποκάλυψαν το πέτρινο δάπεδο του ναού σε αρκετές θέσεις, εκτεταμένες ταφές στο κεντρικό κλίτος και μικρά κομμάτια από το πεσμένο τεταρτοσφαίριο του ιερού, μεγάλα κομμάτια από σπαράγματα τοιχογραφιών στο νότιο κλίτος, ανθρώπινα οστά ενσωματωμένα στο νότιο τοίχο και υπολείμματα από κτίσματα στο βόρειο κλίτος και στον περιβάλλοντα χώρο.

2. Εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών, σωστικού χαρακτήρα και περισυλλογή, τεκμηρίωση και συντήρηση σωστικού χαρακτήρα των σπαραγμάτων που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών.

3. Στερεωτικές εργασίες. Περιλάμβαναν άμεσα σωστικά μέτρα για την αποφυγή καταρρεύσεων, εκτεταμένα αρμολογήματα των τοιχοποιιών και περιορισμένα ενέματα, ανακτήσεις στις απολήξεις των τοιχοποιιών και στη νότια όψη για στερεωτικούς λόγους και συρραφές ρωγμών με τοπικές ανακτήσεις κατά το μήκος τους. Περιλάμβαναν ακόμα την κατασκευή στεγάστρων για την προστασία των ταφικών ευρημάτων στο κεντρικό κλίτος και της κόγχης του ιερού.